Các aldehyde và ketone có nhóm methyl cạnh nhóm carbonyl (CH3CO-) tham gia được phản ứng tạo iodoform. Một nhóm học sinh dự đoán “Có thể nhận biết trực tiếp acetone trong các ống nghiệm riêng biệt chứa acetone, ethanol và formaldehyde bằng phản ứng tạo iodoform”. Từ đó học sinh tiến hành thí nghiệm để kiểm chứng dự đoán trên như sau:
• Bước 1: Chuẩn bị ba ống nghiệm sạch, đánh số rồi thêm vào ống nghiệm 1 khoảng 0,5 mL acetone. Ống nghiệm 2 thêm 0,5 mL ethanol nguyên chất. Ống nghiệm 3 thêm 0,5 mL dung dịch formalin.
• Bước 2: Tiếp tục cho vào ba ống nghiệm, mỗi ống nghiệm khoảng 2 mL dung dịch NaOH 10% và 2 mL dung dịch I2/KI.
• Bước 3: Lắc ống nghiệm, hơ nhẹ ống nghiệm trên đèn cồn hoặc đặt vào cốc nước nóng, sau đó làm nguội.
Hiện tượng quan sát được trong các ống nghiệm: Ống 1 và 2 xuất hiện kết tủa vàng nhạt. Ống 3 không thay đổi.
a) Viết phương trình hóa học của phản ứng tạo iodoform xảy ra với acetone.
b) Khi thấy ở ống nghiệm 2 xuất hiện kết tủa vàng nhạt, các bạn học sinh đã tiến hành lại thí nghiệm một cách cẩn thận thêm hai lần, nhưng kết quả thu được vẫn giống như lần đầu tiên. Hãy giải thích hiện tượng đã quan sát được ở ống nghiệm số 2 (không cần viết phương trình) và đưa ra kết luận về dự đoán của nhóm học sinh.
Câu trả lời tốt nhất
(a)
CH3COCH3 + 3I2 + 4NaOH —> CHI3 + CH3COONa + 3NaI + 3H2O
(b) Trong quá trình thí nghiệm, một lượng ethanol đã bị O2 trong không khí oxi hóa thành aldehyde (CH3CHO), chất này cũng tham gia phản ứng tạo iodoform. Vì vậy ống 2 xuất hiện kết tủa vàng nhạt.
Vậy dự đoán “Có thể nhận biết trực tiếp acetone trong các ống nghiệm riêng biệt chứa acetone, ethanol và formaldehyde bằng phản ứng tạo iodoform” là sai vì ngăn O2 trong không khí tiếp cận C2H5OH là không khả thi.