Trong cơ thể người, hemoglobin (Hb) kết hợp với khí oxygen theo phản ứng thuận nghịch được biểu diễn đơn giản như sau:
Hb(aq) + O2(g) ⇋ HbO2(aq) (1)
Tuy nhiên, Hb kết hợp với khí carbon monoxide thuận lợi hơn nhiều so với oxygen, nên khi có mặt carbon monoxide, khí này sẽ cạnh tranh và thay thế oxygen.
a) Xác định chiều ưu tiên xảy ra của phản ứng (1) ở phổi, ở tế bào.
b) Dựa vào cân bằng (1), giải thích hiện tượng một số người bị đau đầu, chóng mặt khi ở trên núi cao.
c) Một số ca nhiễm độc xảy ra do đốt than để sưởi ấm trong phòng kín. Người bị nhiễm độc có thể bị hôn mê, tổn thương thần kinh, thậm chí tử vong. Giải thích nguyên nhân gây nhiễm độc trong trường hợp này.
Câu trả lời tốt nhất
(a) Ở phổi, nồng độ O2 cao cùng diện tích tiếp xúc giữa O2 và máu lớn, (1) xảy ra theo chiều thuận.
Hb nhận O2 thành HbO2 và di chuyển đến các tế bào, tại đây (1) xảy ra theo chiều nghịch, HbO2 nhường lại O2 cho tế bào sau đó quay lại phổi để thực hiện chu trình mới.
(b) Trên núi cao không khí bị loãng và nồng độ O2 thấp đã cản trở chiều thuận của (1), máu không nhận đủ O2 và các tế bào thiếu O2 sẽ gây ra hiện tượng đau đầu, chóng mặt.
(c) Đốt than trong phòng kín xảy ra các phản ứng:
C + O2 —> CO2
C + CO2 —> 2CO
Khi máu tiếp xúc khí CO tại phổi, hợp chất HbCO được hình thành, chất này rất bền vững so với HbO2 nên CO sẽ áp đảo O2 khi kết hợp với Hb, dẫn đến máu mất khả năng vận chuyển O2, các mô và não thiếu O2 khiến người hít phải CO hôn mê, tổn thương thần kinh, thậm chí tử vong.