Ammonia có nhiều ứng dụng quan trọng như sản xuất phân đạm, nitric acid, làm dung môi. Hiện nay người ta sản xuất ammonia bằng cách chuyển hoá có xúc tác một hỗn hợp gồm không khí, hơi nước và khí methane (thành phần chính của khí thiên nhiên) theo quy trình Haber.
Phản ứng điều chế H2: CH4 (g) + 2H2O (g) → CO2 (g) + 4H2 (g) (1)
Phản ứng loại O2 để thu N2: CH4 (g) + 2O2 (g) → CO2 (g) + 2H2O (g) (2)
Phản ứng tổng hợp NH3: N2 (g) + 3H2 (g) ⇋ 2NH3 (g) = -92kJ (3)
Phản ứng (1) là phản ứng thu nhiệt mạnh. Lượng nhiệt này được cung cấp từ quá trình đốt cháy hoàn toàn khí methane theo phương trình hóa học (2). Xét các phản ứng ở điều kiện chuẩn và hiệu suất chuyển hóa của methane là 100%. Biết 80% lượng nhiệt tỏa ra từ phản ứng (2) được cung cấp cho phản ứng (1) và các giá trị nhiệt tạo thành () của các chất ở điều kiện chuẩn được cho trong bảng sau:
Chất…………………..CH4 (g)……CO2 (g)……H2O (g)
(kJ/mol)…..-74,6………-393,5……….-241,8
1. Để sản xuất được 0,36 tấn khí hydrogen trong giai đoạn trên cần dùng m tấn khí methane và thải ra môi trường V mở khí carbon dioxide (ở điều kiện chuẩn). Tính m và V.
2. Để tăng hiệu suất phản ứng tổng hợp ammonia cần tác động vào cân bằng (3) những yếu tố nào?
Câu trả lời tốt nhất
(1)
mCH4(1) = 0,36.16/(4.2) = 0,72 tấn
mCH4(2) = x tấn
(1) = -393,5 – (-74,6 – 241,8.2) = 164,7 kJ
(2) = -393,5 – 241,8.2 – (-74,6) = -802,5 kJ
Bảo toàn năng lượng:
80%.802,5x.10^6/16 = 164,7.0,72.10^6/16
—> x = 0,185 tấn
—> mCH4 tổng = 0,72 + 0,185 = 0,905 tấn
nCO2 = nCH4 tổng = 0,905.10³/16 = 56,5625 kmol
—> V CO2 = 24,79.56,5625 = 1402,2 m³
(2) Để tăng hiệu suất phản ứng tổng hợp ammonia cần tác động vào cân bằng (3) những yếu tố:
+ Tăng áp suất: Chiều thuận có số phân tử khí giảm nên tăng áp suất sẽ làm cân bằng dịch chuyển theo chiều thuận, tuy nhiên áp suất quá cao sẽ làm các thiết bị phải dày, nặng và cồng kềnh, vì vậy áp suất được giữ ở mức 200 – 300 atm.
+ Giảm nhiệt độ: Chiều thuận tỏa nhiệt nên giảm nhiệt độ sẽ làm cân bằng dịch chuyển theo chiều thuận, tuy nhiên nhiệt độ thấp quá phản ứng sẽ không xảy ra nên cần giữ nhiệt độ ở mức vừa phải (450°C – 500°C).
+ Giảm nồng độ NH3: Hóa lỏng và tách NH3 ra ngoài.