Các bức tranh được tạo bởi chất màu (thường là khoáng vật vô cơ) và chất kết dính. Với sơn dầu, chất kết dính là các ester của glycerol có khả năng khô; số liên kết C=C trong dầu càng nhiều thì quá trình khô càng nhanh. Chỉ số iodine (số gam I2 phản ứng với 100 gam dầu) đặc trưng cho mức độ này:
(< 115: không khô, 115 – 130: khô không hoàn toàn, > 130: khô hoàn toàn)
Chỉ số iodine được xác định bằng phương pháp chuẩn độ: hòa tan mẫu dầu (1,500 mL, ρ = 0,92 g/mL) trong chloroform, thêm dư brom, rồi cho KI để giải phóng I2. Lượng I2 tạo thành được chuẩn độ bằng Na2S2O3 (24,81 gam Na2S2O3.5H2O/500 mL). Thí nghiệm đối chứng được tiến hành tương tự nhưng không có dầu. Kết quả: mẫu cần 6,75 mL Na2S2O3, mẫu đối chứng cần 56,25 mL dung dịch thiosulfate. Để đơn giản, giả sử công thức của dầu có dạng R-CH=CH-R.
Phản ứng chuẩn độ iodine: I2 + 2Na2S2O3 → Na2S4O6 + 2NaI
Tính chỉ số iodine của dầu sử dụng trong thành phần của sơn (Kết quả làm tròn đến hàng phần mười).
Câu trả lời tốt nhất
Chú ý:
+ Chỉ số iodine là kết quả (hoặc hậu quả) của lịch sử, do người xưa dùng trực tiếp I2 để đo và đưa ra khái niệm “chỉ số iodine”. Sau này ta vẫn giữ khái niệm này nhưng không bao giờ dùng I2 để đo trực tiếp nữa vì I2 phản ứng cộng với C=C rất chậm và không hoàn toàn (mất nhiều thời gian nhưng kết quả lại nhỏ hơn thực tế). Các chất phản ứng nhanh hơn được dùng như ICl, IBr hay Br2 như bài này.
+ Trong bài, Br2 sẽ làm no hết C=C và còn dư, ta không thể chuẩn độ trực tiếp Br2 dư này vì không có chất chỉ thị phù hợp, vì vậy phải đi đường vòng, chuyển đổi Br2 dư thành I2 rồi chuẩn độ I2 bằng Na2S2O3 với chất chỉ thị là hồ tinh bột.
+ Mẫu đối chứng (hay mẫu trắng) giúp loại bỏ sai số hệ thống (Ví dụ ban đầu lấy x mL Br2, nhưng không phải toàn bộ x mL này “toàn tâm toàn ý” phản ứng với dầu và KI mà chúng có thể bay hơi hoặc thất thoát theo một cách nào đó. Mẫu trắng sẽ hiệu chỉnh lại xem thực sự ban đầu có bao nhiêu mL Br2 là hữu dụng).
Mẫu thật (có dầu, tiến hành chuẩn độ như giả thiết): 6,75 mL Na2S2O3
Mẫu trắng (không có dầu, cũng tiến hành làm giống hệt như trên): 56,25 mL Na2S2O3
Phản ứng và tính toán:
Br2 + Dầu —> Sản phẩm no
Br2 + 2KI —> I2 + 2KBr
I2 + 2Na2S2O3 → Na2S4O6 + 2NaI
CM Na2S2O3 = 24,81/(248.0,5) = 0,2M
nBr2 phản ứng với dầu = 0,2(56,25 – 6,75)/2 = 4,95 mmol
Tỉ lệ: 1,5.0,92 = 1,38 gam dầu phản ứng tối đa 4,95 mmol I2 (Chú ý: không liên quan đến I2 trên, đây là sự quy đổi)
—> mI2 phản ứng với 100 gam dầu = 100.4,95.254/(1,38.1000) = 91,1 gam